Kaplica św. Barbary
Obraz św. Barbary.
Kaplica znajduje się na szczycie zalesionej Góry Buchcinej (Góry Kaplicznej) na wysokości 340 m n.p.m. u podnóża której i na stoku znajdowały się historyczne kopalnie i zakłady górnicze. Nie znamy dokładnej metryki jej powstania. Wiadomo, że murowana kaplica istniała 19 stycznia 1863 roku. Obiekt nie posiada wyraźnych cech stylowych. Jest to budowla murowana, tynkowana, jednonawowa (wejście od strony zachodniej). Bryła nawy i przedsionka jest pokryta dachem dwuspadowym, prezbiterium dachem półstożkowym. Posadzka wykonana jest z lokalnego czerwonego piaskowca i białego (prawdopodobnie) szydłowieckiego. Wnętrze świątyni zdobi ołtarz główny, ukazujący ukrzyżowanie Jezusa oraz ołtarze boczne z malowidłami, św. Barbary (obraz przedstawiony na zdjęciu) i Matki Boskiej Częstochowskiej. Kaplica istniała w okresie największego nasilenia dziewiętnastowiecznych prac górniczych. W tym czasie kopalnia nosiła nazwę „Zygmunt”, w której wydobywano przede wszystkim rudy żelaza oraz prowadzono intensywne prace zmierzające do odwodnienia kopalni. W okresie I wojny światowej okupanci austriaccy prowadzący wydobycie kruszców, wykorzystywali kaplicę na magazyn ładunków wybuchowych. Skomplikowane były dzieje kopalni i zakładów w którym pracowali ludzie z kraju i zagranicy będący wyznawcami różnych religii.
W kaplicy znajduje się ekspozycja poświęcona górnictwu miedzianogórskiemu.
Ważniejsze wydarzenia w historii kaplicy p.w. św. Barbary
- XIX w. Prawdopodobnie w latach dwudziestych XIX w. wybudowano kaplicę drewnianą, krytą gontem.
- 1830 ok. Według przekazów ustnych, kaplica spłonęła w pożarze wywołanym uderzeniem pioruna.
- 1841 Rozpoczęcie odbudowy kaplicy; fundatorem był m.in. Kacper Żelazny z Miedzianej Góry.
- 1863 Poświęcenie wymurowanej kaplicy wraz z ołtarzami przez ks. M. Zajdlera dn. 19 stycznia 1863 r.
- 1900 Zamontowanie tablicy na pamiątkę jubileuszu obchodzonego z okazji kończącego się XIX wieku, za czasów papieża Leona XIII i biskupa kieleckiego Tomasza Teofila Kulińskiego.
- 1915-1918 Okupanci austriaccy wykorzystywali kaplicę na skład materiałów wybuchowych.
- 1922 Dobudowano przedsionek (kruchtę) do strony zachodniej. Wejście do kaplicy wykończono kamiennym portalem z piaskowca triasowego, który zwieńczono krzyżem.
- 1986 Wpisanie kaplicy i ołtarzy neobarokowych, drewnianych (głównego i dwóch bocznych) do rejestru zabytków województwa świętokrzyskiego w dn. 01 kwietnia 1986 r. [nr 1008A, A.423, 193B]
- 1999 Montaż tablicy zawierzenia KKSM Kopalni „Laskowa” świętej Barbarze.
- 2004-2011 Powołano społeczny komitet remontu kaplicy. Pozyskano środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na dofinansowanie zadania: „Renowacja zabytkowej kaplicy p.w. św. Barbary na Górze Buchcinej w Miedzianej Górze dla potrzeb wiernych i turystów”. Wykonano renowację kaplicy oraz przygotowano ekspozycję na temat historii górnictwa kruszcowego w Miedzianej Górze i jej okolicach.
Kaplica św. Barbary. Stan w 2012 r.
Widok z Góry Kaplicznej na południe, 2012 r.
Kaplica św. Barbary. Stan w 2006 r.
Plan kaplicy.
Bardzo bogate tradycje górnicze na Kielecczyźnie nie pozostawiły wielu śladów kultu św. Barbary. Do najbardziej znanych zaliczyć można posąg wyrzeźbiony z rudy ołowiu (galeny), znajdujący się w klasztorze na Karczówce oraz miedzianogórską kaplicę będącą pod Jej wezwaniem. Św. Barbara jest patronką dobrej i godnej śmierci, dlatego czczą Ją przedstawiciele trudnych i niebezpiecznych zawodów. Tradycyjnie uważana jest za patronkę górników, ale wg licznych źródeł ma także pod swoją opieką m.in. hutników, architektów, dzwonników, kowali, murarzy, cieśli, kamieniarzy, garncarzy z Iłży, więźniów, marynarzy, kaszubskich rybaków, żołnierzy, bywa także wzywana jako orędowniczka w czasie burz i pożarów.
Św. Barbara pochodziła z pogańskiej rodziny z Heliopolis. Ojciec (Dioskuros) wysłał ją na naukę do Nikomedii. Tam zetknęła się z chrześcijaństwem. Gdy Dioskuros dowiedział się, że Barbara została chrześcijanką, chciał ją zmusić do wyparcia się wiary. Gdy nie posłuchała, doniósł na nią. Została uwięziona w wieży, gdzie miał przed śmiercią objawić się jej anioł z kielichem i hostią. Została ścięta mieczem, prawdopodobnie około roku 305 w Nikomedii lub Heliopolis, podczas prześladowań za panowania cesarza Maksymiana (305-311). Istnieje legenda, według której święta Barbara uciekając przed ojcem schroniła się w skale, która przed nią rozstąpiła się. W ikonografii św. Barbara przedstawiana jest w długiej, pofałdowanej tunice i w płaszczu, z koroną na głowie, niekiedy w czepku. W ręku trzyma kielich i Hostię. Według legendy tuż przed śmiercią anioł przyniósł jej Komunię św. Czasami ukazywana jest z wieżą, w której była więziona (wieża ma zwykle 3 okienka, które miały przypominać Barbarze prawdę o Trójcy Świętej), oraz z mieczem, od którego zginęła. Atrybuty: anioł z gałązką palmową, dwa miecze u jej stóp, gałązka palmowa, kielich, księga, lew u stóp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie pióro, wieża.
W kaplicy znajduje się ekspozycja poświęcona kopalniom miedzianogórskim.
Stan z 2018 r.
Stan z 2018 r., widok na południe
Widok kaplicy z hałdy kamieniołomu w Kostomłotach.